فنتانیل یک ضد درد مخدراست که به عنوان داروی ضد درد هنگامعمل جراحی، افزایش بیهوشی و تضعیفتنفس در هنگام تنفس کمکی و دردهایمزمن سرطانی مصرف میشود.
فنتانیل براحتی از سدخونی ـ مغزی عبور میکند. تجمع فنتانیلدر بافتهای چربی ممکن است باعثطولانی شدن طول اثر دارو شود.متابولیسم دارو کبدی است. فنتانیل نیمهعمر سه مرحلهای دارد و نیمه عمر دفعیآن 3/6 ساعت است. زمان شروع اثر داروحدود 15 ـ 7 دقیقه بعد از تزریق عضلانی و2 ـ 1 دقیقه بعد از تزریق وریدی است و طی30 ـ 20 دقیقه بعد از تزریق عضلانی و 5 ـ 3دقیقه بعد از تزریق وریدی به حداکثر اثرخود میرسد. دفع دارو عمدتا کبدی است.
ضد دردهای مخدر با اتصالبه گیرندههای خاصی در CNS باعث تغییردر دریافت و پاسخ به تحریکات دردمیشوند. آزاد شدن واسطههای عصبی ازاعصاب آوران حساس به تحریکاتدردناک احتمالا با این داروها کاهش یافتهیا مهار میشود.
1 ـ در صورت وجود عیب کارکبد باید با احتیاط فراوان تجویز شود. 2 ـ داروهای ضد درد مخدر باعث تشدیدضعف تنفسی میشوند.
برادی کاردی، کاهشفشارخون و ضعف تنفسی طی و بعد ازعمل جراحی از عوارض شایع و مهمفنتانیل هستند.
1 ـ هنگام تجویز داروباید امکانات لازم برای کنترل علائممسمومیت احتمالی با دارو از جملهآنتاگونیستهای مواد مخدر در دسترسباشد. 2 ـ تزریق وریدی دارو بهتر استبهصورت آهسته و طی حداقل 2 ـ1 دقیقهصورت گیرد. 3 ـ اگر چه مصرف همزمان بنزودیازپینهاممکن است باعث بهبود بیهوشی گردد،احتمال افزایش ضعف تنفسی و یا کاهشفشار خون باید در نظر گرفته شود. 4 ـ مصرف متناوب دارو ممکن است باعثایجاد تحمل به اثرات دارو وابستگی واعتیاد شود.
بزرگسالان: در صورت تنفس خود بهخودی به میزان 200 ـ 50 میکروگرم درداخل ورید تزریق میشود و سپس درصورت نیاز 50 میکروگرم تجویزمیگردد. در تنفس کمکی به میزان 3/5 ـ 0/3 میلی گرم تجویز که در صورتنیاز 200 ـ 100 میکروگرم اضافه میشود. بهعنوان داروی قبل از بیهوشی 1/4mcg/kgـ 0/7 نیم تا یک ساعت قبل از جراحی تزریقعضلانی میشود. بعد از عمل جراحی نیزهمین مقدار با فاصله زمانی 2 ـ 1 ساعت (درصورت نیاز) تزریق میشود. کودکان: در کودکان در صورت تنفس خودبه خودی به میزان mcg/kg 5 ـ 3 تزریقوریدی میشود که در صورت نیاز به میزان1mcg/kg اضافه میشود. در صورت تنفسکمکی به میزان 15 میکروگرم تجویز که درصورت نیاز 3mcg/kg ـ 1 به آن افزودهمیگردد.
مصرف همزمانفنتانیل با بنزودیازپینها، داروهایتضعیف کننده CNS و داروهای مهار کنندهآنزیمهای کبدی باعث تشدید عوارضجانبی دارو میشود.
Ascitrate: Injection : 0.5 mg/ 10ml